همهي افقهاي زنانه! / گزارشي از نخستين نشست نقد و بررسي «كتاب تبريز» و نقد مجموعه داستان «همهي افق
همهي افقهاي زنانه!
گزارشي از نخستين نشست نقد و بررسي «كتاب تبريز» و نقد مجموعه داستان «همهي افق» نوشته «فريبا وفي»
.jpg)
يكشنبه بيستم بهمن ماه، سالن اجتماعات سازمان فرهنگي، هنري شهرداري تبريز شاهد بر پايي نخستين جلسه نقد و بررسي «كتاب تبريز» با محوريت آثار برگزيدهي جشنوارهي «كتاب سال تبريز» بود.
جشنوارهي «كتاب سال تبريز» كه به تازگي چهارمين فراخوان خود را داده است در طي سه دورهي گذشته به داوري آثار نويسندگان آذربايجاني در حوزههاي مختلف علمي، فرهنگي، هنري و ادبي پرداخته است.
مجموعه داستان «همهي افق» اثر نويسندهي مطرح تبريزي، «فريبا وفي» كه برگزيدهي سومين دورهي جشنواره كتاب سال تبريز در بخش ادبيات بود، بهانهاي شد تا اهالي ادب و دوستداران ادبيات داستاني تبريز گرد هم آيند.
اين نشست با حضور نويسندهي «همهي افق»، «فريبا وفي» به عنوان ميهمان و كارشناسي «مهدي ابراهيمپور«، نويسنده، منتقد و مدرس داستاننويسي و داود خدايي، نويسنده و مدرس داستاننويسي در حالي برگزار شد كه سالن اجتماعات سازمان فرهنگي هنري شهرداري تبريز مملو از جمعيتي مشتاق بود كه براي شنيدن مباحث ادبي و همچنين ديدار با نويسندهي محبوب و مطرح تبريزي گرد هم آمده بودند.
در ابتداي جلسه «وفي»، داستان «بعد از پايان» را كه يكي از داستانهاي هشتگانهي مجموعهي «همهي افق» بود، خوانش نمود.
اين روابط نداي دروني شخصيتها را آشكار ميكنند
«داود خدايي» در اين نشست با اشاره به روابط انساني در هم تنيدهاي كه در داستانهاي مجموعهي «همهي افق» وجود دارد، اظهار داشت: «اين روابط، نداي دروني شخصيتها را براي ما آشكار ميكنند.»
وي با تاكيد بر اين كه اتفاقات و روابط حاكم بر شخصيتهاي اين مجموعه در بدات امر اتفاقات و روابطي ساده و دمِدستي به نظر ميآيند، افزود: «اما وقتي عميقتر نگاه ميكنيم، درمييابيم كه اين روابط از پيچيدگي خاصي برخوردارند. اين پيچيدگيها انسان را وادار به تجديد نظر در نگاه خود به روال عادي زندگاني ميكند.»
وي در بخش ديگري از صحبتهايش نقبي به پيشينهي ادبي «فريبا وفي» ميزند و ميگويد: «نگاه وفي در تمام آثارش به مقولهي زندگي اين چنين است. اين نگاه هيچ پرسشي و يا ايرادي از شما و زندگيتان نميگيرد بلكه بيواسطه آن چه را كه هست در برابر ديدگانتان قرار ميدهد. اين اتفاق وقتي از زاويهي ديد ريزنگر و جزييپرداز وفي رد ميشود، وضعيتي ديگرگونه ميبايد. در اثناي همين وضعيت ديگرگونه است كه ديوار عادات فروميريزد و ديگر روزمرگي، معناي روزمرگي نميدهد.»
.jpg)
صداي متفاوت فريبا وفي
در ادامهي جلسه «مهدي ابراهيمپور» با بيان اين كه ظهور فريبا وفي در اواخر دههي هفتاد اتفاقي نو در فضاي ادبي ايران خصوصاً در فضاي ادبي نويسندگان زن بود، افزود: «من معتقدم در آن زمان و در اوج دوران اصلاحات و حتي قبل از اين دوران، در دورهي سازندگي، طيفي از زنان دست به قلم به وجود آمدند كه داعيهي دفاع از حقوق زن داشتند و آثارشان بيشتر از آن كه داستان باشد، رنجنامهاي شعارگونه بود. من اين افراد را در طيف «زن-نويسنده» طبقهبندي ميكنم. طيفي كه به جاي پرداختن به دغدغههاي بشري در قالب شخصيتهاي زنانه و بيان حقيقت انساني زن به دنبال شماره كردن رنجهاي زنانه بودند. در اين ميان ظهور فريبا وفي كه داستانهايي زنانه مينوشت و شخصيتهاي داستانياش همه زن بودند و از زنانگي خود حرف ميزدند ولي درونمايهاي انساني سواي جنسيت را به ما ارايه ميكردند، اتفاق نو و تازهاي بود. به همين دليل در آن دوران آثار فريبا وفي جريانساز شد و حتي مورد تقليد بسيار قرار گفت.
وي با اشاره به اين كه وفي همچنان در آثار متاخر خود به اين شيوه و سبك پايبند بوده است، تاكيد كرد: «همهي افق» تمامي شاخصههاي داستاننويسي فريبا وفي را داراست.
مواجهي زنانه با مفاهيم كلي هستي
«ابراهيمپور» اين مجموعه را مواجهي زن با مفاهيم كلي هستي دانست و گفت: «در اين مواجهات موقعيت زن نسبت به مفاهيمي چون تقدير، تغيير، آزادي، مرگ، طلاق، خيانت و تحمل رنج سنجش شده و در اختيار خواننده قرار ميگيرد.»
وي همچنين گفت: «قرار دادن يك يا چند زن در مقابل اين مفاهيم، ما را وارد دنيايي نو از حسهاي زنانه ميكند. اين حسها گاهي در چند داستان چنان به همديگر نزديك ميشوند كه ميتوان با كمي اغماض «همهي افق» را مجموعه داستاني بهم پيوسته قلمداد كرد.»
.jpg)
ايجاد حس داستاني اولويت من است
بخش بعدي نشست به نظرات و همچنين سوالات شركتكنندگان اختصاص داشت. در اين بخش چند تن از شركتكنندگان به اظهار نظر در مورد شيوهي نويسندگي «فريبا وفي» و همچنين مجموعه داستان «همهي افق» پرداختند.
«فريبا وفي» در پاسخ يكي از حضار كه در مورد استفاده از فرمها و تكنيكهاي نو در آثارش پرسيده بود، گفت: «من فكر ميكنم مهمتر از اين فرمها و تكنيكها، توانايي خلق حس داستاني است. پيچيده كردن روايت كمكي به زلالي حس داستاني نميكند. براي من مهم آفريدن همين حسهاست و اين كه خواننده بتواند، با آن همراهي كند.»
وي همچنين در پاسخ انتقادي كه شخصيتهاي داستاني او را منفعل دانسته بود، گفت: «اين شخصيتها منفعل نيستند. راويان اين داستانها واكنش منفعلانه به ماجرا ندارند. مطمئناً اين شخصيتها به دنبال شورش و بهم ريختن قاعدهي بازي نيستند ولي اين به معناي انفعال آنان نيست. كنش و واكنش اين شخصيتها بر جريان داستان موثر است و اصلاً آن را هدايت ميكند.»
لازم به ذكر است كه در اين نشست، «سيدرضا علوي»، مديرعامل سازمان فرهنگي، هنري شهرداري تبريز و دكتر «مينو اميرقاسمي»، دبير علمي چهارمين جشنواره كتاب سال تبريز نيز حضور داشتند.
:: موضوعات مرتبط:
گزارش
:: برچسبها:
تبریز,
فریبا وفی,
همه ی افق,
مهدی ابراهیم پور
