قانون اساسی درباره زبان و خط چه می‌گوید؟

مدتی است صحبت از آموزش زبان‌های محلی در مناطق مختلف ایران به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل شده؛ عده‌ای این کار را باعث افزایش همدلی و اتحاد ایرانیان و حتا تقویت زبان فارسی می‌دانند و عده‌ای دیگر نظری کاملا متفاوت و مخالف دارند.

به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در آستانه انتخابات ریاست جمهوری امسال، حسن روحانی درباره لزوم اجرای چند اصل مسکوت‌مانده قانون اساسی اظهاراتی داشت. یکی از این اصول اصل پانزدهم قانون اساسی بود. در اصل پانزدهم قانون اساسی به موضوع زبان پرداخته شده است:

«اصل پانزدهم

زبان و خطِ رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.»

چندی پیش، علی یونسی، دستیار ویژه رییس‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی، از پیگیری رسیدگی به تدریس زبان اقوام سخن گفت. همچنین علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش، در نشست شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی که هفتم بهمن‌ماه تشکیل شد، عنوان کرد: «مطابق اصل 15 قانون اساسی، آموزش ادبیات بومی و قومی می‌بایست صورت پذیرد و آقای رییس‌جمهوری هم در نطق‌های انتخاباتی‌شان این قول را داده‌اند. برای این منظور ما کارگروهی را تشکیل داده‌ایم تا به این بحث رسیدگی کند و در کنار آن اتاق فکری نیز فعال شده و عده‌ای به آن دعوت شده‌اند تا بر روی آن به‌صورت تلفیقی کار کنند.»

این روزها اما موضوع آموزش زبان‌های بومی بحث‌برانگیز شده است. با وجود تطابق کامل این موضوع با قانون اساسی، عده‌ای معتقدند آموزش زبان‌های محلی در مناطق مختلف کشور به وحدت ملی آسیب می‌زند و دسته‌ای دیگر معتقدند با این کار اتحاد و همدلی بین اقوام ایرانی بیش‌تر خواهد شد.

مخالفان اجرای اصل پانزدهم همچنین نگران آسیب دیدن زبان فارسی بر اثر آموزش زبان‌های بومی‌اند. آن‌ها می‌گویند با این کار جایگاه زبان فارسی تضعیف می‌شود. این در حالی است که عده دیگری از صاحب‌نظران معتقدند آموزش زبان‌های بومی می‌تواند منجر به تقویت زبان فارسی شود. همچنین سال‌هاست زبان عربی طبق اصل شانزدهم قانون اساسی در مدرسه‌ها سراسر کشور تدریس می‌شود:

«اصل شانزدهم

از آن‌جا که زبان قرآن و علوم و معارف اسلامی عربی است و ادبیات فارسی کاملاً با آن آمیخته است این زبان باید پس از دورۀ ابتدائی تا پایان دورۀ متوسطه در همۀ کلاس ها و در همۀ رشته‌ها تدریس شود.»

زبان انگلیسی زبان دیگری است که سال‌ها در مدرسه‌های ایران به دانش‌آموزان آموزش داده شده و می‌شود. 

برخی معتقدند، با توجه به این‌که در طول این سال‌ها هیچ‌کس از تضعیف زبان فارسی بر اثر آموزش زبان عربی یا انگلیسی گزارشی نداده، مشخص نیست مبنای نگرانی برخی صاحب‌نظران از تضعیف زبان فارسی بر اثر آموزش زبان‌های محلی چیست.

منبع: ايسنا